สำหรับลูกหลานชาวจีน วันเช็งเม้ง 2566 ซึ่งตรงกับ วันที่ 5 เมษายน นี้ ถือเป็นอีกเทศกาลสำคัญเลยทีเดียวค่ะ โดยวันไหว้เช็งเม้ง (Qingming Festival) นี้ เป็นเทศกาลที่สำคัญในวัฒนธรรมจีนที่มีประวัติยาวนานมากว่า 2,500 ปี ซึ่งนอกจากเป็นการแสดงความกตัญญูระลึกถึงบรรพบุรุษแล้ว ยังเชื่อกันว่าการไหว้เช็งเม้งที่ถูกต้องนั้นจะช่วยหนุนนำดวงชะตาของลูกหลานให้ร่ำรวยและเจริญรุ่งเรืองอีกด้วยค่ะ แล้วการไหว้เช็งเม้งปี 2566 นี้ จะต้องไหว้ช่วงไหน เวลาไหน อาหารไหว้เช็งเม้งมีอะไรบ้าง และจะไหว้เช็งเม้งให้รวยต้องทำอย่างไร เรามีข้อมูลดีๆ มาฝากค่ะ
เช็งเม้ง หรือ เชงเม้ง คืออะไร
คำว่า เช็งเม้ง หรือ เชงเม้ง นั้น เป็นการผสมผสานระหว่าง "เช็ง" (清) หมายถึง สะอาด บริสุทธิ์ และ "เม้ง" หมายถึง สว่าง (明)
รวมแล้วหมายความถึง ช่วงเวลาแห่งความสว่างสดใส แจ่มใส และรื่นรมย์ เหมือนท้องฟ้าในฤดูใบไม้ผลิในประเทศจีน ซึ่งจะเริ่มต้นประมาณ 5 – 20 เมษายน ในช่วงดังกล่าวอากาศจะคลายความหนาวเย็น เริ่มเข้าสู่ความอบอุ่น มีฝนตกปรอยๆ มีบรรยากาศสดชื่น ท้องฟ้าใสสว่าง ต้นไม้ใบหญ้าเขียวชอุ่มสวยงาม (เป็นที่มาของชื่อ เช็งเม้ง) เหมาะจะไปชมทิวทัศน์ จึงเกิดเป็นธรรมเนียมไปไหว้บรรพบุรุษที่สุสาน แทนการไหว้อยู่ในบ้าน
สำหรับปีนี้ในไทยจะตรงกับวันที่ 5 เมษายน 2566 ตามปฏิทินจีน โดยช่วงเวลาในเทศกาลเช็งเม้งจะมี 7 วันด้วยกัน โดยมีหลักการนับ 2 วิธีคือ
- ก่อน 10 วัน หลัง 8 วัน
- ก่อน 10 วัน หลัง 10 วัน
ในวันเช็งเม้งนี้ ลูกหลานจะมาร่วมกันเซ่นไหว้ เคารพสักการะบรรพบุรุษที่หลุมฝังศพ (ฮวงซุ้ย) การนำของมาเซ่นไหว้ให้กับบรรพบุรุษซึ่งเป็นการแสดงออกถึงความกตัญญู และยังเป็นการกระชับความสัมพันธ์ของเครือญาติอีกด้วย
วิธีไหว้เช็งเม้ง ไหว้อย่างไร
สำหรับวิธีการไหว้เช็งเม้ง อาจารย์ซินแส แห่ง sinsae.com ได้แนะนำไว้ดังนี้ค่ะ
- เมื่อไปถึงสุสาน (นิยมไหว้กันช่วงเช้า เวลาไม่เกิน 10.00 น.) ให้ไหว้ศาลเจ้าที่แป๊ะกงด้วยของเซ่นไหว้ ผลไม้ ขนมอี๊ 5 ที่ ชา 5 ถ้วย เพราะการไหว้เจ้าที่คือการไหว้ธาตุทั้งห้า เวลาจุดธูปไหว้ ให้ใช้ธูป 5 ดอก
- บางแห่งมีการไหว้เจ้าประตู (มึ่งซิ้ง) ต้องไหว้ธูปเพิ่มอีก 2 ดอก ปักที่เสาประตูข้างละ 1 ดอก
- จากนั้นจึงเข้าไปไหว้บรรพบุรุษที่หลุม ลูกหลานจะไปทำความสะอาด (เส้าหมอ) ลงสีที่ป้ายชื่อให้ดูใหม่ (คนตายแล้วลงสีเขียว หรือสีทองขลิบเขียว คนเป็นลงสีแดง) ดายหญ้า (ห้ามถอนหญ้า อาจกระทบตำแหน่งห้าม เช่น ทิศอสูร ทิศแตกสลาย ทิศดาวเบญจภูติ) บ้างก็ตกแต่งด้วยกระดาษม้วนสายรุ้ง (บ่องจั้ว)
- สำหรับสุสานคนเป็น (แซกี) ใช้สายรุ้งสีแดง ส่วนสุสานคนตาย (ฮกกี) ใช้หลากสีได้ และห้ามปักธงลงบนหลังเต่าเด็ดขาด เพราะเท่ากับมีของแหลมทิ่มแทงเข้าใส่บนหลุม และบางความเชื่อทำให้หลังคาบ้านของบรรพบุรุษในอิมกัง (โลกของคนตาย) รั่วได้
Waruto Sama Studio / Shutterstock.com
ของไหว้เช็งเม้งที่หลุมฝังศพ (ฮวงซุ้ย) ไหว้อะไรบ้าง
ที่หลุม มี 2 ชุด ชุดหนึ่งไหว้โท้วตี่ซิ้ง คือ เทพยดาผืนดิน อีกชุดหนึ่งไหว้บรรพบุรุษ
1. กราบไหว้เจ้าที่ เป็นการให้เกียรติ และขอบคุณที่ช่วยคุ้มครองดูแล การจัดวางของไหว้ (เรียงลำดับจากป้าย)
– เทียน 1 คู่ + ธูป 5 ดอก (อาจปักลงบนฟักได้)
– ชา 5 ถ้วย
– เหล้า 5 ถ้วย
– ของไหว้ต่าง ๆ เช่น ขนมอี๋ ผลไม้
– กระดาษเงิน กระดาษทอง (กิมจั๊ว)
2. กราบไหว้ระลึกถึงพระคุณของบรรพบุรษ ตั้งเครื่องบูชาเซ่นไหว้ดวงวิญญาณของท่าน การจัดวางของไหว้ (เรียงลำดับจากป้าย) ห้ามวางของตรงแท่นหน้า เจีี๊ยะปี (ป้ายหิน ที่จารึกชื่อ บรรพบุรุษ) เพราะเป็นที่เข้าออกของ วิญญาณบรรพบุรุษ ไม่ใช่เก้าอี้นั่ง อย่างที่หลายคนเข้าใจผิด
– ชา 3 ถ้วย
– เหล้า 3 ถ้วย
– ของไหว้ต่าง ๆ ตามความเชื่อประเพณีของแต่ละท้องถิ่น เช่น ขนมอี๋ ผลไม้ ขนมถ้วยฟู
– กระดาษเงิน กระดาษทอง (กิมจั๊ว) ฯลฯ
– เทียน 1 คู่ + ธูป ตามจำนวนบรรพบุรุษ ท่านละ 1 ดอก
ในการไหว้ ต้องไหว้เทพยาดาผืนดินก่อน เพราะถือว่าท่านเป็นเทพเจ้าที่ จากนั้นจึงไหว้บรรพบุรุษ ต้องไหว้ 3 รอบ (เฉพาะบรรพบุรุษ) รอจนไหว้ครั้งที่ 3 แล้ว จึงเผากระดาษเงินกระดาษทอง ส่วนธรรมเนียมการจุดประทัดเพื่อให้เสียงดังช่วยขับไล่สิ่งไม่ดีและจะทำให้ลูกหลานยิ่งร่ำรวยนั้น ตามหลักวิชาฮวงจุ้ยถือว่า การจุดประทัดเป็นการกระตุ้น ต้องดูตำแหน่งที่ถูกต้องจึงจะได้โชคลาภ แต่หากผิดตำแหน่ง จะเกิดปัญหา (ผู้ปฏิบัติต้องดูตำแหน่งจากวิชาดาว 9 ยุค และฤกษ์ยาม)
ส่วนธรรมเนียมโบราณของจีนแผ่นดินใหญ่ ที่จะเอาหอยแครงลวกไปไหว้ด้วย และจะช่วยกันกินหอยแครงตรงสุสาน และโปรยเปลือกหอยที่เหลือไว้บนเนินดิน มีความหมายถึง มีลูกหลานมากถือว่าไม่ขัดกับหลักวิชา สำหรับการขุดเอาดินมากลบบนหลังเต่า โดยเชื่อว่าจะทำให้การค้าเพิ่มพูน จะทำก็ต่อเมื่อหลังเต่ามีรูแหว่งไป จึงซ่อมแซม โดยเฉพาะการขุดดิน ถือเป็นการกระทบธรณี และต้องดูฤกษ์
การไปไหว้บรรพบรุษ ครั้งแรกต้องดูฤกษ์ (ปีต่อไปไม่ต้องดูฤกษ์อีก) โดยปกติแล้วซินแสจะเป็นผู้กำหนดฤกษ์ให้ หากทิศด้านหลังสุสาน เป็นทิศห้ามประจำปีต้องใช้ฤกษ์ปลอดภัยในการไหว้ และไม่ได้จำกัดว่าต้องเป็นช่วงเช็งเม้งเท่านั้น ซึ่งปัจจุบันมีปัญหาการจราจรคับคั่ง เพื่อหลีกหนีปัญหาการจราจร สามารถไปไหว้ในช่วงสารทตังโจ่ยแทนได้
ขอบคุณข้อมูลจาก อาจารย์ซินแส แห่ง https://sinsae.com/
