วันแรม 1 ค่ำเดือน 10 คือ วันสารทเดือนสิบ หรือ วันสารทไทย 2565 ที่ถือเป็นวันสำคัญสำหรับชาวไทยในภาคใต้ ที่จะทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลให้กับวิญญานของบรรพบุรุษ ซึ่งปีนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ 25 กันยายน พ.ศ.2565 ในช่วงนี้จะมีพิธีกรรมมากมายตามประเพณี เพื่อเป็นการแสดงความกตัญญูกตเวที และเชื่อกันว่าจะช่วยให้ชีวิตของลูกหลานร่มเย็นเป็นสุข มีความเจริญรุ่งเรืองอีกด้วย ในวันสารทไทย หรือวันสารทเดือนสิบนี้ ผู้คนมีกิจกรรมบุญกุศลอะไรบ้าง และประเพณีชิงเปรตในวันสารทคืออะไร TrueID Horoscope รวบรวมข้อมูลมาให้แล้วทั้งประวัติวันสารทเดือนสิบ ประเพณีการทำบุญ และขนมวันสารทไทยค่ะ
วันสารทเดือนสิบ 2565 หรือ วันสารทไทย มีประวัติความเป็นมาอย่างไร
คำว่า สารท มาจากภาษาอินเดียหมายถึง ฤดู ซึ่งฤดูสารทนี้คือช่วงที่พืชพรรณธัญญาหารเริ่มออกผล หรือฤดูเก็บเกี่ยวนั่นเอง ซึ่งหลายชนชาติมักถือเป็นประเพณีว่า เมื่อเก็บเกี่ยวพืชผลต่างๆ แล้ว ก็จะนำไปถวายบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิและผู้มีพระคุณต่างๆ เพื่อแสดงความกตัญญู และเพื่อให้ท่านอำนวยอวยพรให้พืชพรรณต่างๆ อุดมสมบูรณ์ต่อไป เช่น พิธีปงคัล ในอินเดียตอนใต้ ที่มีพิธีถวายข้าวทิพย์ หรือ ข้าวปายาส (ข้าวที่ต้มด้วยน้ำนม รสหอมหวาน) ให้องค์พระคเณศ เป็นต้น
สำหรับในประเทศไทยนั้น ประเพณีการทำบุญวันสารท มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ซึ่งมีการบันทึกเป็นหลักฐานไว้ในหนังสือนางนพมาศว่า
"...ราชบุรุษชาวพนักงานตกแต่งโรงพิธีในพระราชนิเวศน์ ตั้งก้อนเส้าเตาเพลิงแลสัมภาระเครื่องใช้เบ็ดเสร็จ นายนักการระหารหลวงก็เก็บเกี่ยวครรภสาลีและรวงข้าวมาตากตำเป็นข้าวเม่า ข้าวตอกส่งต่อมณเฑียรวังเวรเครื่อง นายพระโคก็รีดน้ำขีรารสมาส่งดุจเดียวกันครั้งได้ฤกษ์รับสั่งให้จ่าชาวเวรเครื่องทั้งมวลตกแต่งปรุงมธุปายาส ปรุงปนระดมเจือล้วนแต่โอชารส มีขัณฑสกร น้ำผึ้ง น้ำอ้อย น้ำตาล นมสด เป็นต้น ใส่ลงในภาชนะซึ่งตั้งบนเตาเพลิงจึงให้สาวสำอางกวนมธุปายาสโดยสังเขป ชาวดุริยางค์ดนตรีก็ประโคมพิณพาทย์ ฆ้อง กลอง เล่นการมหรสพ ระเบงระบำล้วนแต่นารี แล้วพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยราชบริพารนำข้าวปายาส ไปถวายพระมหาเถรานุเถระ..."
ซึ่งประเพณีวันสารทไทยหรือสารทเดือนสิบนี้ ยังคงสืบสานกันต่อมาจวบจนปัจจุบัน เพื่อเป็นการเสริมขวัญกำลังใจในการเพาะปลูก และกลายมาเป็นประเพณีสำคัญของคนไทยในที่สุด
ชื่อเรียกประเพณีวันสารทไทย ในภาคต่างๆ ของประเทศไทย
- ภาคกลาง เรียกว่า สารทไทย
- ภาคเหนือ เรียก งานทานสลากภัต หรือ ตานก๋วยสลาก
- ภาคอีสาน เรียก ทำบุญข้าวสาก
- ภาคใต้ เรียก งานบุญเดือนสิบ หรือ ประเพณีชิงเปรต
กิจกรรมตามประเพณี วันสารทเดือนสิบ 2565 หรือวันสารทไทย มีอะไรบ้าง
- นำข้าวปลาอาหาร พร้อมขนมกระยาสารท และขนมหรืออาหารท้องถิ่นต่างๆ ไปตักบาตรที่วัด
- ถือศีล ฟังธรรม
- ปล่อยนกปล่อยปลา
- เซ่นไหว้อาหารและขนมให้กับดวงวิญญานผู้ล่วงลับ
- กิจกรรมงานบุญและการละเล่นอื่นๆ ตามประเพณีท้องถิ่นนั้นๆ
วันสารทเดือนสิบ หรือ ประเพณีชิงเปรต ตามความเชื่อของคนภาคใต้
สำหรับเทศกาลวันสารทที่มีชื่อเสียงมากแห่งหนึ่ง ก็คือ งานบุญเดือนสิบ หรือ ประเพณีชิงเปรต ของชาวใต้ โดยเฉพาะจังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งเชื่อกันว่าบรรพบุรุษและญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว โดยเฉพาะผู้ที่ตกนรกหรืออยู่ในภพภูมิของ "เปรต" นั้น จะได้รับอนุญาตให้มาพบกับญาติในเมืองมนุษย์ได้ในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 10 และกลับไปสู่นรกในวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 จึงมักมีการแบ่งการทำบุญออกเป็นสองช่วง แต่จะยึดความสำคัญในช่วง 15 ค่ำ เดือน 10 มากกว่า
การทำบุญสารทเดือนสิบของภาคใต้ มีชื่อเรียก 4 แบบ คือ
ประเพณีทำบุญเดือนสิบ คือกำหนดตามเดือนทำบุญเป็นหลัก
ประเพณีทำบุญวันสารท คือ กำหนดตามคำว่าสารทตามความเชื่อที่รับมาจากอินเดียแต่โบราณ
- ประเพณีจัดหฺมฺรับ (อ่านว่า หมับ แปลว่า สำรับ) คือการจัดเสบียงอาหารคาวหวานเป็นสำรับถวายพระภิกษุ โดยพระภิกษุจะจับสลาก หรือที่เรียกกันว่า สลากภัต แล้วให้ศิษย์เก็บไว้ แล้วนำมาถวายพระภิกษุเป็นมื้อๆ ในหลายพื้นที่มักมีการแห่ขบวนหมรับหรือสำรับนี้อย่างใหญ่โต
ประเพณีทำบุญตายาย หรือประเพณีรับ-ส่งตายาย คือการทำบุญให้ญาติที่ล่วงลับไปแล้วเรียกกันว่าตายาย และเป็นการรับ-ส่งตายายเหล่านั้นตามกำหนดของงานบุญเดือนสิบนั่นเอง
ขั้นตอนในการทำบุญสารทเดือนสิบของชาวใต้
- วันจ่าย ตรงกับวันแรม 13 ค่ำเดือนสิบ เป็นวันจ่ายตลาดเตรียมของสำหรับจัดหฺมฺรับ
- วันยกหฺมฺรับ ตรงกับวันแรม 14 ค่ำเดือนสิบ เป็นวันที่ผู้คนร่วมแรงร่วมใจนำหฺมฺรับไปที่วัด บางที่จัดเป็นขบวนแห่สวยงามตามศิลปวัฒนธรรมประจำถิ่น
- วันหฺมฺรับใหญ่ หรือวันหลองหฺมฺรับ ตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือนสิบ เป็นวันทำบุญถวายพระครั้งใหญ่ มีพิธีฉลองสมโภชหฺมฺรับที่ยกมาวัดตั้งแต่วันก่อนหน้า มีการบังสุกุลและอุทิศบุญให้ผู้ล่วงลับ รวมถึงมีการแบ่งอาหารให้กับเปรตอีกด้วย
วันชิงเปรต คืออะไร
อาหารที่จัดไว้ให้เปรต ประกอบด้วยอาหารคาวหวานต่างๆ ที่ผู้ตายชอบกิน และที่จะขาดไม่ได้ก็คือขนม 5 อย่างต่อไปนี้
- ขนมพอง แทนแพที่ฟูฟ่องล่องพาดวงวิญญานข้ามสังสารวัฏสู่สุคติ
- ขนมลา แทนแพรพรรณเครื่องนุ่มห่ม
- ขนมกง หรือขนมไข่ปลา แทนเครื่องประดับ
- ขนมดีซำ แทนเบี้ยหรือเงินทองไว้ใช้สอยในโลกวิญญาน
- ขนมบ้า แทนลูกสะบ้าสำหรับเล่นรับสงกรานต์
สถานที่ตั้งเปรตที่เรียกว่า ร้านเปรต หรือ หลา (ศาลา) มักจัดไว้เป็นนั่งร้านยกสูงพอสมควร และมีสายสิญจน์ล้อมรอบ มีปลายด้านหนึ่งโยงยาวมาเพื่อให้พระภิกษุชักบังสุกุล บางแห่งก็วางไว้ตามจุดต่างๆ ของลานวัด เมื่อเสร็จพิธีก็กรวดน้ำอุทิศส่วนบุญส่วนกุศล และเก็บสายสิญจน์ จากนั้นผู้คนก็จะพากันแย่งอาหารที่ทำพิธีแล้วกันอย่างสนุกสนาน เรียกว่า ชิงเปรต เพื่อนำไปรับประทานต่อ เพราะเชื่อกันว่าของที่แย่งมาได้ถือเป็นของเดนชาน การได้รับประทานเดนชานจากวิญญาณบรรพบุรุษตนเอง ก็เป็นเสมือนการแสดงความรักความนับถือต่อบรรพบุรุษ ก่อให้เกิดสิริมงคลกับลูกหลาน และสมบูรณ์พร้อมด้วยกุศลทาน
SingleApp Photos / Shutterstock.com
ในขณะที่บางวัดก็สร้างร้านเปรตไว้บนเสาสูงเพียงเสาเดียว และทาน้ำมันรอบเสาจนลื่น เมื่อถึงเวลาชิงเปรตก็จะต้องใช้ความพยายามแข่งขันกันปีนเสาลื่นๆ ขึ้นไปให้ได้ สร้างความสนุกสนานและตื่นเต้นให้กับผู้ร่วมงานเป็นอย่างมาก
เคล็ดเสริมดวง ทำบุญวันสารทเดือนสิบอย่างไร ให้ชีวิตรุ่งเรือง
นอกจากทำตามประเพณีแล้ว การจะทำบุญวันสารทไทยหรือวันสารทเดือนสิบให้ได้บุญกุศลเต็มที่ เราควรระลึกถึงจุดประสงค์และประโยชน์ของประเพณีเหล่านี้ด้วย คือ
- เป็นการแสดงความกตัญญูต่อพระแม่โพสพ หรือผีไร่ผีนา ที่ช่วยให้การเพาะปลูกเจริญงอกงามดี
- เป็นการแสดงความเคารพต่อผู้ใหญ่และผู้มีพระคุณ
- เป็นการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้คงอยู่สืบไป
- เป็นการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว
- เป็นการลดอัตตา ลดความตระหนี่ถี่เหนียวและความโลภ
- เป็นการผูกมิตรไมตรีกับเพื่อนบ้าน สร้างความสัมพันธ์อันดีในชุมชน
ซึ่งทั้งหมดล้วนแล้วแต่เป็นการเพิ่มพูนบุญกุศล และเป็นกุศโลบายในการอยู่ร่วมกันด้วยความเมตตากรุณา เมื่อครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแข็งสามัคคีแล้ว ลูกหลานทุกคนก็ย่อมมีชีวิตเจริญก้าวหน้ารุ่งเรืองอย่างแน่นอนนั่นเองค่ะ
รวมบทสวดมนต์ บทแผ่เมตตา และคาถาเสริมดวง ดูเพิ่มเติมได้ที่นี่
|
| |||
|
|
